Nhà nước độc đảng đã nhanh chóng nổi lên, không phải do cố ý mà do là kết quả tất yếu của một loạt quyết định của những người Bolshevik, làm phá hủy những yếu tố mới mẻ của một nền cộng hòa dân chủ cũng như nền dân chủ sô Viết. Trước khi phản ứng với tình hình nội chiến và sự can thiệp của phe Đồng Minh trong giai đoạn 1918-1921, những quyết định độc đảng này đã được đưa ra trước lúc cuộc nội chiến bùng nổ và vẫn không thay đổi sau khi chiến tranh kết thúc vào năm 1921.
Phá vỡ Nền Cộng hòa Dân chủ
Marx và Engels là những người theo chủ nghĩa xã hội dân chủ, tin rằng các thể chế, thực tiễn và quyền tự do dân chủ là điều kiện tiên quyết không thể thiếu để thiết lập và duy trì chủ nghĩa xã hội. Họ cho rằng sự thống trị chính trị của giai cấp công nhân, hay nguy hiểm hơn, “chuyên chính vô sản” chỉ có thể đạt được thông qua nền dân chủ. Phù hợp với quan điểm này, Engels tuyên bố “giai cấp công nhân chỉ có thể lên nắm quyền dưới hình thức nền cộng hòa dân chủ”, và rằng cộng hòa dân chủ là “hình thức cụ thể cho chuyên chính vô sản.” Cho đến năm 1917, tất cả các nhà Mácxít đều đồng ý với Engels, kể cả hai phe Bolshevik và Menshevik thuộc Đảng Lao động Dân chủ Xã hội Nga.
Chiến lược cách mạng của Bolshevik được xây dựng xoay quanh mục tiêu thiết lập nền cộng hòa dân chủ. Như Lenin từng nói: “Ai muốn đạt tới chủ nghĩa xã hội bằng con đường khác với dân chủ chính trị sẽ chắc chắn đi đến những kết luận phi lý, phản động cả về kinh tế lẫn chính trị.” Ông đã viết hàng chục bài báo suốt nhiều thập kỷ kêu gọi đại đa số người dân Nga bao gồm công nhân, nông dân đoàn kết để thành lập một chính phủ cách mạng lâm thời nhằm lật đổ Sa hoàng...
Quốc hội Lập hiến này sẽ thiết lập một nền cộng hòa với hiến pháp dân chủ, đánh dấu hành động cuối cùng của cách mạng dân chủ và đối với những người Mácxít thì đây là hành động mở đầu của cách mạng xã hội chủ nghĩa.
Triệu tập Quốc hội Lập hiến để khởi động nền cộng hòa dân chủ có lẽ là vấn đề duy nhất mà Bolshevik, Menshevik, Đảng Cách mạng Xã hội (CMXHCN), Đảng Dân chủ Hiến pháp (Kadet) và Chính phủ Lâm thời đều nhất trí vào năm 1917. Như nhà sử học Lars Lih chỉ ra:
“Từ lâu trước năm 1917, các nhà truyền thống cách mạng Nga vẫn thường kêu gọi triệu tập Quốc hội Lập hiến để thiết lập một trật tự chính trị hậu cách mạng hoàn toàn mới. Một Quốc hội Lập hiến được bầu cử sẽ là sự đứt đoạn triệt để và dẹp sách những thứ còn đọng lại của chế độ Sa hoàng để đảm bảo rằng chính bản thân chế độ Sa hoàng không thể tác động tới hướng đi tương lai. Mặc dù cuộc Cách mạng Tháng Hai đã lật đổ Sa hoàng và triều đình của ông ta nhanh hơn dự kiến, Quốc hội Lập hiến vẫn là mục tiêu tất yếu vào năm 1917, được toàn bộ giới chính trị đồng thuận.”
Khi Chính phủ Lâm thời liên tục trì hoãn việc triệu tập Quốc hội Lập hiến suốt năm 1917, Bolshevik cho rằng không thể tin tưởng chính phủ đó thực hiện việc này và đề xuất thay vào đó, chính phủ sô viết sẽ triệu tập quốc hội. Theo đánh giá của Bolshevik, "toàn quyền cho toàn thể sô viết" là cách duy nhất để đem lại toàn quyền cho Quốc hội Lập hiến. Kịch bản đó chính là những gì Đại hội Xô viết Toàn thể nước Nga lần thứ 2 ủy quyền vào ngày 8/11/1917 khi thông qua nghị quyết thành lập chính phủ sô viết:
“Đại hội Xô viết Toàn thể nước Nga của Công nhân, Binh lính và Nông dân quyết nghị: Thiết lập một chính phủ công nhân và nông dân lâm thời được gọi là Hội đồng Ủy viên Nhân dân, để quản lý đất nước cho đến khi Quốc hội Lập hiến được triệu tập... Quyền lực chính phủ được giao cho hội đồng gồm các chủ tịch của các ủy ban đó, tức Hội đồng Ủy viên Nhân dân. Quyền giám sát các hoạt động của Ủy viên Nhân dân, có quyền thay thế họ, được trao cho Đại hội Xô viết Toàn thể nước Nga của Công nhân, Nông dân và Binh lính cùng Ủy ban Trung ương.”
Bolshevik đã thất bại thảm hại trước đảng CMXHCN. Ngay khi kết quả bầu cử được công bố, Bolshevik dưới sự dẫn dắt của Lenin đã bắt đầu chuẩn bị giải tán Quốc hội Lập hiến, điều này đã vi phạm rõ ràng chỉ thị mà Đại hội Xô viết Toàn thể nước Nga lần thứ 2 đưa ra. Lenin biện minh cho việc chính phủ sô viết cướp quyền của Quốc hội Lập hiến, vốn là cơ quan có thẩm quyền cuối cùng để quyết định trật tự chính trị hậu Sa hoàng đã dựa trên các lý do sau:
1. Đảng giành chiến thắng trong cuộc bầu cử Quốc hội Lập hiến là đảng CMXHCN đã chia rẽ thành hai đảng (CMXHCN và CMXHCN Tả khuynh) sau khi lá phiếu được in và phân phối cho cử tri nhưng trước khi cuộc bầu cử diễn ra.
2. Xô viết là hình thức dân chủ “cao cấp” hơn so với Quốc hội Lập hiến.
Khẳng định thứ nhất là đúng. Tuy nhiên, danh sách cử tri không chính xác chỉ là cái cớ để tổ chức lại cuộc bầu cử với danh sách cập nhật chứ không phải là cơ sở để Bolshevik giải tán và bãi bỏ hoàn toàn Quốc hội Lập hiến như đã diễn ra vào tháng 1/1918.
Khẳng định thứ hai không có cơ sở thực tế về cách thức hoạt động của cả hai hệ thống. Trước tiên, hơn 40 triệu người đã tham gia bầu cử Quốc hội Lập hiến, trong khi Đại hội Xô viết Toàn Nga lần thứ 2 chỉ tuyên bố đại diện cho ý chí của 20 triệu cử tri. Thứ hai, luật định sô viết năm 1918 đã phân biệt đối xử đối với 85% dân số Nga là nông dân, bằng cách chỉ cho các sô viết nông thôn 1 đại biểu tại các đại hội quốc gia của sô viết cho mỗi 125.000 dân, so với 1 đại biểu cho mỗi 25.000 cử tri đối với sô viết thành thị.
Làm thế nào một hệ thống phân biệt đối xử về mặt pháp lý với 85% dân số nông thôn, và chỉ với 20 triệu người tham gia, lại có thể là một hình thức “dân chủ cao cấp” hơn so với một hệ thống không có sự phân biệt đối xử như vậy, nhưng có đến hơn 40 triệu người tham gia bầu cử?
Bóp nghẹt các Xô viết
Đáng buồn thay, khi Bolshevik cai trị các hội đồng sô viết mà chính Bolshevik tung hô là "hình thức dân chủ cao hơn" lại không hoạt động tốt hơn Quốc hội Lập hiến.
Khi Bolshevik thua đa số trước Menshevik và CMXHCN trong tất cả 19 thành phố nơi bầu cử các hội đồng sô viết được tổ chức vào mùa xuân năm 1918 (các hội đồng sô viết quản lý tổng cộng 30 thành phố ở nước Nga châu Âu thời điểm đó), thay vì chuyển giao quyền lực một cách hòa bình cho các hội đồng này, Bolshevik đã giải tán tất cả 19 hội đồng xô viết bằng vũ lực.
Đây không phải ngoại lệ mà là quy tắc. Không có một trường hợp nào được biết đến về việc Bolshevik tôn trọng kết quả của những cuộc bầu cử của các hội đồng sô viết tự do và công bằng mà họ đã thua sau cuộc nổi dậy tháng 11/1917 được cho là đã đặt "toàn bộ quyền lực" vào tay các các hội đồng sô viết.
Tại Petrograd là trái tim của các cuộc cách mạng năm 1917. Bolshevik đã đáp trả sự bất mãn ngày càng tăng của nhân dân vào đầu năm 1918 bằng cách thu hồi quyền của các cử tri. Chính là thu hồi quyền bãi miễn lập tức các đại biểu của hội đồng xô viết tại thành phố của cử tri đó. Sau khi cự tuyệt các yêu cầu tổ chức bầu cử mới trong gần sáu tháng (nhiệm kỳ của các hội đồng sô viết hết hạn vào mùa xuân năm 1918), Bolshevik đã lên kế hoạch bầu cử mới vào tháng 6/1918. Tuy nhiên, họ điều chỉnh cấu trúc hội đồng xô viết để giảm đại diện từ các nhà máy (nơi công nhân bầu trực tiếp đại biểu) và tăng đại diện từ các cơ quan do Bolshevik kiểm soát như quân đội và công đoàn (đại biểu được lãnh đạo các tổ chức này chỉ định, không phải bầu cử trực tiếp). Đây là cấu trúc đại biểu hội đồng xô viết tại Petrograd vào mùa thu năm 1917:
Đây là thành phần đại biểu của sô viết Petrograd vào tháng 6 năm 1918:
Điều đáng lưu ý rằng vào tháng 6/1918, các đại biểu đến từ đơn vị quân đội không được bầu mà do chính quyền Bolshevik bổ nhiệm từ trên xuống. (Vào mùa xuân năm 1918, Bolshevik đã khôi phục hệ thống sĩ quan tư sản truyền thống theo hướng từ trên xuống dưới, về cơ bản đã lật ngược Lệnh số 1 nổi tiếng tháng 3/1917 của Hội đồng sô viết Petrograd nhằm dân chủ hóa các đơn vị quân đội.) Hơn nữa, đại diện tỷ lệ ở hội đồng xô viết Petrograd cũng bị bãi bỏ và thay bằng hệ thống chiến thắng giành cho tất cả, loại bỏ một phần ba đại biểu Menshevik hoặc CMXHCN của hội đồng sô viết Quận 1. Trong số 260 đại biểu công nhân được bầu trực tiếp vào Xô thành phố tháng 6/1918, có 123 người Menshevik và CMXHCN, 82 người Bolshevik, 15 người CMXHCN Tả khuynh và 10 người vô đảng phái.
Bolshevik cũng mở rộng quy mô hội đồng sô viết thành phố ngay cả khi quy mô giai cấp công nhân thành phố giảm mạnh. Năm 1918, hội đồng xô viết Petrograd có 678 đại biểu; đến năm 1920 là 2.000 đại biểu (trên 50% là từ đơn vị quân đội và cảnh sát). Trong khi đó, giai cấp vô sản thành phố giảm từ 274.000 người năm 1917 xuống 140.000 người năm 1918 và 102.400 người năm 1920. Số đại biểu của công đoàn và đường sắt tại hội đồng xô viết Petrograd tăng gấp đôi và một loại đại biểu mới toanh xuất hiện được gọi là "hội nghị công nhân" dù số công nhân thành phố giảm một nửa từ mùa thu 1917 đến mùa hè 1918.
"Chuyên chính vô sản" bị thâu tóm hoàn toàn bởi hội đồng xô viết Petrograd mà trong đó tràn lan đại biểu giả mạo là các quan chức do Bolshevik sắp đặt. Trong số 22.000 đảng viên Đảng Cộng sản của thành phố vào năm 1920, có tới 2.000 người có ghế trong hội đồng sô viết thành phố. Mà đây là một đảng duy nhất với đảng viên xuất thân từ 3% dân số thành phố nhưng lại chiếm đa số 90% trong cơ quan lập pháp của thành phố.
Sự tôn trọng của Bolshevik đối với nền dân chủ sô viết cũng không khá hơn ở cấp độ quốc gia.
Ủy ban Trung ương Xô viết (UBTWXV) do Bolshevik kiểm soát cũng là cơ quan lập pháp quốc gia của chính phủ xô viết đã trục xuất các thành viên Menshevik và CMXHCN vài tuần trước Đại hội Xô viết Toàn nước Nga lần thứ 5 vào tháng 7/1917, một động thái bất hợp pháp theo luật xô viết vì chỉ có đại hội xô viết mới có thẩm quyền quyết định thành phần chính trị của UBTWXV, và các thành viên UBTWXV này đã được Đại hội Xô viết Toàn Nga lần thứ 4 bầu một cách hợp pháp. Thật không may, Bolshevik không tôn trọng luật xô viết; như Lenin đã viết năm 1918, “chuyên chính là sự cai trị dựa trực tiếp vào vũ lực và không bị hạn chế bởi bất kỳ luật lệ nào.”
Khi rõ ràng là phe CMXHCN Tả khuynh sẽ ngang ngửa hoặc thậm chí vượt quá số đại biểu của Bolshevik tại Đại hội Xô viết Toàn thể nước Nga lần thứ 5 do họ chiếm ưu thế trong các cuộc bầu cử hội đồng xô viết nông thôn, Bolshevik đã nhồi nhét đại hội với khoảng 400 đại biểu giả mạo. Sau khi CMXHCN Tả khuynh cuối cùng hiểu rằng việc lật đổ Hiệp ước Brest-Litovsk bằng các biện pháp hợp pháp, hòa bình và hiến định trong hệ thống xô viết bằng cách giành đa số tại đại hội quốc gia xô viết là bất khả thi vì Bolshevik sẽ dùng gian lận và ngăn chặn họ, ủy ban trung ương của họ đã vạch ra một âm mưu ám sát đại sứ Đức trong một nỗ lực tuyệt vọng để khơi lại chiến sự ở mặt trận phía Đông nhằm hủy bỏ hiệp ước. Đáp lại, Bolshevik không chỉ bắt giữ những kẻ âm mưu mà cả đảng CMXHCN Tả khuynh cũng bị cấm hoạt động với lý do đảng đó đã cố gắng lật đổ chính phủ xô viết. Thực tế, các thành viên đảng CMXHCN Tả khuynh hoàn toàn không hề hay biết về âm mưu ám sát đại sứ của lãnh đạo đảng, không chuẩn bị cho một cuộc nổi dậy vũ trang nào và coi chế độ sô viết là hình thức chính phủ hợp pháp duy nhất.
Nước Nga xô viết đã trở thành một chế độ chuyên chế độc đảng chưa đầy một năm sau khi chính phủ xô viết được thành lập, chủ yếu do thái độ thù địch của Bolshevik đối với các thể chế, thực tiễn và quyền tự do dân chủ sau khi họ nắm quyền vào tháng 11/1917. Khẩu hiệu “Toàn quyền cho xô viết” chưa bao giờ được thực thi. Sau khi Chính phủ Lâm thời bị lật đổ, quyền lực nằm không phải trong tay các hội đồng xô viết mà trong tay các ủy viên Bolshevik, những kẻ chuyên chế kiểm soát “những lực lượng vũ trang đặc biệt” được gọi là Cheka và các đơn vị quân đội. Mà chính quân đội đó trong vòng vài năm đã giết hàng chục nghìn công nhân đình công và nông dân nổi dậy vì đã chống lại chế độ chuyên chế mới lấy nhân danh họ để mà cai trị.
Một khi nắm quyền, Lenin và Bolshevik ngay lập tức từ bỏ tầm nhìn về chủ nghĩa xã hội dân chủ của Marx và Engels, cụ thể:
• Giới hạn quyền lực hành pháp (nhân quyền và quyền công dân; pháp quyền; thủ tục pháp lý thích đáng; phân chia quyền lực; hệ thống tư pháp độc lập).
• Chủ quyền nhân dân (quyền bỏ phiếu phổ thông; bầu cử tự do và công bằng; chuyển giao quyền lực ôn hòa).
• Quyền tự do cá nhân (tự do ngôn luận, báo chí, hội họp và lập hội).
Bằng cách loại bỏ những lời dạy của Marx và Engels, Bolshevik cũng từ bỏ cốt lõi chính trị trong chính chương trình đảng của họ:
1. “Đảng Lao động Dân chủ Xã hội Nga lấy làm nhiệm vụ chính trị cấp bách nhất là lật đổ chế độ chuyên chế Nga và thay thế nó bằng một nền cộng hòa dân chủ, hiến pháp của nó sẽ đảm bảo:
2. Chủ quyền nhân dân – tức là tập trung toàn bộ quyền lực nhà nước tối cao trong tay một hội đồng lập pháp gồm các đại biểu của nhân dân và hội thành một viện duy nhất.
3. Quyền bầu cử phổ thông, bình đẳng và trực tiếp, cả trong các cuộc bầu cử cơ quan lập pháp và tất cả các cơ quan chính quyền địa phương, đối với tất cả công dân từ 20 tuổi; bỏ phiếu kín; quyền của mọi cử tri để trở thành thành viên của bất kỳ cơ quan đại diện nào; quốc hội hai năm một kỳ bầu; trả lương cho các đại biểu nhân dân.
4. Chính quyền địa phương rộng rãi; chính quyền khu vực cho tất cả các địa phương có điều kiện riêng về lối sống và thành phần dân cư.
5. Bất khả xâm phạm thân thể và chỗ ở.
6. Tự do ngôn luận, báo chí, xuất bản, hội họp và lập hội không bị hạn chế, quyền đình công và quyền tham gia hiệp hội.
7. Tự do đi lại và làm việc trong bất kỳ nghề nghiệp nào.
8. Xóa bỏ các tầng lớp xã hội và bình đẳng hoàn toàn về quyền lợi cho tất cả công dân bất kể giới tính, tôn giáo, chủng tộc và quốc tịch.
9. Quyền được học tập bằng ngôn ngữ bản địa, được đảm bảo bằng việc cung cấp các trường học cần thiết cho mục đích này, chi phí do nhà nước và các cơ quan tự quản địa phương chi trả; quyền của mọi công dân phát biểu bằng ngôn ngữ của họ tại các cuộc họp; sử dụng ngôn ngữ bản địa ngang hàng với ngôn ngữ của nhà nước trong tất cả các tổ chức công cộng và nhà nước ở cấp địa phương.
10. Quyền tự quyết cho tất cả các dân tộc trong phạm vi lãnh thổ quốc gia.
11. Quyền của bất kỳ cá nhân nào truy tố bất kỳ quan chức nào trước bồi thẩm đoàn, thông qua các kênh thông thường.
12. Thẩm phán do nhân dân bầu ra.
13. Thay thế quân đội thường trực bằng việc vũ trang toàn dân.
14. Tách nhà thờ ra khỏi nhà nước và nhà trường ra khỏi nhà thờ.
15. Giáo dục phổ thông và nghề nghiệp miễn phí bắt buộc cho tất cả trẻ em của cả hai giới, cho đến khi 16 tuổi; trẻ em nghèo được cung cấp bữa ăn, quần áo và sách giáo khoa theo chi phí của nhà nước.
Kỷ niệm 100 năm Cách mạng Tháng Mười không nên là thời điểm để những người theo chủ nghĩa xã hội tôn vinh Lenin hay Trotsky, mà nên tưởng nhớ những người lao động mà họ đã lợi dụng và phản bội hy vọng và khát vọng. Tiếng nói của những người này phần lớn đã bị lãng quên, bị xóa khỏi ghi chép lịch sử vì người chiến thắng viết nên lịch sử và Bolshevik chiến thắng không bao giờ có thể giải thích cho các cuộc nổi dậy công nhân và đình công chung dưới “chuyên chính vô sản”. Đã bị lãng quên là lời nghị quyết được thông qua bởi một cuộc họp đông đảo 10.000 công nhân bảo vệ những lý tưởng chủ nghĩa xã hội dân chủ của năm 1917 khỏi sự xảo trá của Bolshevik vào đêm trước một cuộc đình công chung năm 1919 ở Petrograd:
"Chúng tôi, công nhân của nhà máy Putilov và bến tàu, tuyên bố trước giai cấp công nhân Nga và thế giới rằng chính phủ Bolshevik đã phản bội những lý tưởng cao cả của Cách mạng Tháng Mười, và do đó đã phản bội và lừa dối công nhân và nông dân Nga; rằng những hành động của chính phủ Bolshevik mượn danh nghĩa của chúng tôi đều không phải là chính quyền đại diện giai cấp vô sản và nông dân, mà là chính quyền của Ủy ban Trung ương Đảng Cộng sản tự cai trị thông qua hỗ trợ của các Ủy ban Đặc biệt [Chekas], đảng viên Cộng sản và cảnh sát."
"Chúng tôi phản đối việc cưỡng bức công nhân ở lại nhà máy và xưởng, và những nỗ lực tước đoạt họ mọi quyền cơ bản: tự do báo chí, phát biểu, hội họp và bất khả xâm phạm cá nhân."
"Chúng tôi đòi hỏi:
1. Chuyển giao ngay lập tức quyền lực cho các Xô viết Công Nông được bầu tự do.
2. Tái lập ngay tự do bầu cử tại các nhà máy, nhà xưởng, trại lính, tàu thuyền, đường sắt, mọi nơi.
3. Chuyển giao toàn bộ công tác quản lý cho công nhân đã giải phóng thuộc các công đoàn.
4. Chuyển giao cung ứng lương thực cho các hợp tác xã của công nhân và nông dân.
5. Vũ trang chung cho công nhân và nông dân.
6. Trả tự do ngay lập tức cho các thành viên của Đảng Nông dân Cách mạng Xã hội Tả khuynh ban đầu.
7. Trả tự do ngay lập tức cho Maria Spiridonova [Lãnh đạo đảng CMXHCN Tả khuynh]."
Bolshevik đã dẹp cuộc đình công này và hình sự hóa việc sở hữu nghị quyết trên. Cuối cùng, việc đàn áp cũng không cứu được chế độ ô nhục của họ cũng như không thể cứu vãn được chế độ Sa hoàng. Cả hai đều đã bị các cuộc cách mạng dân chủ ném vào thùng rác lịch sử.
Comments