Het tijdperk van de rellen is begonnen… - Blaumachen

Over de hele wereld (met uitzondering van China) betekent de herstructurering de reductie van het directe en indirecte loon (pensioenen, uitkeringen, publieke diensten); ze betekent het illegitiem worden van de looneis; ze betekend ook een toename in de prijzen van essentiële goederen, zowel als gevolg van het objectieve mechanisme van de crisis en het feit dat bepaalde delen van het kapitaal duidelijk speculeren met de voedselprijzen. Een resultaat van dit gokken, is dat het meest ondergewaardeerde deel van het proletariaat letterlijk niets meer te eten heeft: “De prijzen zijn zo hoog geworden dat als ik een paar citroenen wil kopen voor mijn pijnlijke keel, ik de hele maand blut ben” zei een arbeider bij het transportministerie in Egypte.

Ten midden van de storm van de economische crisis, verdwijnt de staatssubsidie voor een ‘overschots arbeidsbevolking’ en is het resultaat de verspreiding van informele arbeid en armoede. Proletariërs hebben geen andere keuze meer dan te werken (voornamelijk informeel) om te overleven en tegelijkertijd is het, als gevolg van de crisis, onmogelijk om een baan te vinden over een inkomen te vergaren dat de kosten van de reproductie van hun arbeidskracht dekt. Proletariërs eisen hun overleven en dus eisen ze een verlaging van de voedselprijzen, van loonsverhogingen en van baangaranties. Ze eisen wanhopig dat de kapitalisten het kapitalisme redden. Wanneer ze stabiele werkgelegenheid en ‘fatsoenlijke’ lonen eisen, zeggen proletariërs in feite tegen de kapitalisten: “Jullie hebben ons nodig, zonder ons is er een meerwaarde extractie, is er geen kapitaal”. Kapitaal, aan de ander hand, antwoord dat ze het overleven van het proletariaat niet langer kan garanderen en maakt duidelijk dat een (significant) deel daarvan nutteloos is geworden (in termen van ‘waarde’ voor het kapitaal) en, belangrijker nog, dat het begeerde herstel niet de herintegratie van dit overschotsproletariaat bevat; als gevolg hiervan zijn deze proletariërs structureel een overschotsbevolking voor het kapitaal. Historisch gezien wordt de looneis daarmee geproduceerd als zowel een noodzaak als een (structureel, niet cyclisch) dood spoor. De opstand van dit overschotsproletariaat zonder toekomst wordt geconfronteerd met de helderste en botste vorm van de kapitalistische overheersing: de politie. Het is precies het gegeven dat de uitgang van de crisis, vanuit kapitalistisch oogpunt, dit overschotsproletariaat niet bevat dat de politie tot de algemene verschijningsvorm van het huidige kapitalisme maakt.

Proletariërs over de hele wereld ervaren hun precaire situatie als verstikkend, haar context getekend door armoede en ghettoisering. De meest in het oog springende voorbeelden zijn Frontex (de grenspolitie van de EU), de militaire en politiediensten ingezet om de grens tussen de VS en Mexico te bewaken, de muur in Palestina, de door het leger bewaakte arbeiderskampen in China, de ‘gated communities’ in Zuid-Amerika of hun equivalent, de favelas, de uitgestrekte sloppenwijken en natuurlijk de Griekse versie van deze situatie, het 12.5 kilometer lange hek bij de grens met Turkije. De hele planeet wordt langzaam maar zeker een door apartheid geregeerde ruimte; moderne bantustans worden opgezet voor de arbeidersklasse. Deze stedelijke repressie verstikt proletariërs en heft een centrale kapitalistische toestand op: die van de ‘vrije’ verkoop van arbeidskracht. In Cairo werd deze stedelijke planologie in rap tempo geïmplementeerd in het afgelopen decennium. De dictatuur van de waardevorm en de economie in haar geheel heeft, in alle regio’s van Afrika en het Midden-Oosten waar we nu proletarische opstanden de kop op zien steken, de vorm van een dictatoriale democratie. De reden dat deze rellen kapitalisten over de hele wereld opgeschrikt hebben is vanwege het feit dat de democratische dictatuur, dit totalitarianisme, nu ook de fantasie van de bourgeoisie in de meer ‘ontwikkelde’ landen is omdat ze de enige manier lijkt om de tweede fase van de herstructurering te implementeren.

De demonstraties en rellen begonnen in al deze landen vanuit de reproductiesfeer en de vraag is of de onrust ook de sfeer van de waardeproductie, het epicentrum van het kapitalisme, binnen zal treden. De stakingen die de val van de ‘socialistische’ dictator Mubarak volgden lijken in deze richting te wijzen en de kapitalisten kijken gretig naar die hoek van de wereld, met hun vinger op de trekker omdat deze “El Dorados” plotseling valstrikken voor het kapitaal zijn geworden in licht ontvlambare regio’s wiens toekomst enorm onzeker is geworden. Het ‘grote concurrentievoordeel’ werd, bijna binnen een enkele nacht, een ‘onbeheersbaar risico’. Subcontracting, toerisme, constructiewerk, de textielindustrie en boven alles olie en handelsroutes (Suez en de golf) worden nu allemaal begroet met het vuur van de proletarische opstand. Na Tunesië, Egypte en Libië, waar de opstand nog actief is, proberen Bahrain, Jemen, Iran, Irak en Algerije proletariërs te vermoorden om de opstand uit te stellen.

Het Griekse regime probeert ook pro-actief te opereren, tegen de op handen zijnde revolte: aan de ene kant bereid ze de formele oplegging van een soort dictatuur op (mogelijk via verkiezingen) en aan de andere kant probeert ze reacties te sturen richting een populistisch-nationalistische (rechtse of linkse is om het even) weg als tweede optie. De functionarissen van het globale financiële kapitaal, die tijdelijk de Griekse staatsmacht in handen hebben, proberen nu snel staatseigendom te verkopen na hun succes in het verlagen van de lonen. Deze grote uitverkoop is niks anders dan een poging om kapitaal te valoriseren wat (grotendeels) gevangen zit in het Griekse en Europese financiële systeem en het onmiddellijke risico loopt massaal gedevalueerd te worden. Aan de andere kant keren proletariërs zich tegen deze uitverkoop omdat ze begrijpen dat dit een nog grotere vermindering van het indirecte loon en een afname van de levensstandaard in het algemeen met zich meebrengt; ze weigeren nog langer om kaartjes voor het openbaar vervoer en de tol te betalen, ze bezetten gebouwen, ze proberen de effecten van de crisis te verminderen door zoveel kabaal te maken als ze kunnen, maar tot nu toe alleen in de reproductiesfeer. De stakingen in de sectoren die getroffen worden door de herstructurering corresponderen niet met de intensiteit van de aanval; ze zijn niks anders dan het spenderen van de laatste bemiddelingscapaciteiten van de vakbonden.

Beide mogelijke strategieën van de Griekse bourgeoisie snijden aan twee kanten. Het opleggen van een dictatuur in Griekenland zal waarschijnlijk het virus van de opstand door heel het mediterrane gebied verspreiden, met alle implicaties die zoiets zal hebben voor alle andere Europese landen. Aan de andere kant zal de afremming van de herstructurering waarschijnlijk de deelname van de Griekse staat in een politiek geünificeerd Europa in twijfel trekken, iets wat haar tot een derderangszone van het kapitaal zal maken. Deze ontwikkeling zou de belangen van een aanzienlijk deel van de Griekse bourgeoisie enorm in gevaar brengen.

Voor de proletariërs die in Griekenland wonen is er slechts een weg, welk scenario er ook geïmplementeerd wordt: de steeds radicalere klassenstrijd. De vakbonden zullen niet sneller voor 24-uurs stakingen zoals die vandaag gaan oproepen, maar de fronten van de klassenstrijd zullen zich vermenigvuldigen met het verstrijken van de tijd; en de uitbarsting van opstandigheid kan niet langer uitgesteld worden. De op eisen gerichte strijd van het proletariaat, met haar focus op het bestaan van het loon en zich kerend tegen de verpaupering van de levensstandaard, zullen door hun verdere ontwikkeling en falen uiteindelijk leiden tot een breuk met hun revindicatieve* inhoud. Deze breuk komt al aan het licht in bepaalde gevallen, zoals de strijd bij Keratea, en zal als een onderscheidbare gebeurtenis de kop op steken in ieder gelokaliseerd conflict. De inhoud van de breuken zal de politieke vereniging van de strijdende proletariërs, en daarmee de effectieve bemiddeling van conflicten, onmogelijk maken. De repressie die de “Wij zullen niet voor de crisis betalen” sociale beweging bijvoorbeeld voor de kiezen krijgt kan het conflict bijvoorbeeld naar het punt duwen waar het hele bestaan van de huidige transportmiddelen in gevaar komt. De ontwikkeling van de dynamiek van deze breuken kan nooit voltooid en gestabiliseerd worden in “verworvenheden van de arbeidersklasse”, ze kan slechts het begin zijn van een historisch revolutionair proces.

Blaumachen/Agents of Chaos

* Revindicatief – van ‘revindicate’, eisen stellen. ‘Luttes revendicatives’ is een gangbare Franse term, waar geen goed alternatief voor is, voor strijd over lonen en arbeidsomstandigheden of onmiddellijke eisen (in tegenstelling tot politieke of revolutionaire strijd).