Opmerkingen over de gewelddadige minderheid - Solidarity Federation

Inleiding

De Millbank oproer en sommige van de latere studentenprotesten zijn op grote schaal veroordeeld in de media als de acties van een 'gewelddadige minderheid'. NUS (National Union of Students, landelijke studentenbond, red.) president Aaron Porter beschreef de rellen op belachelijke wijze als 'verachtelijke'. Het vernielen van 'privaat eigendom', kregen we te horen, ondermijnde de boodschap van het vreedzaam protest van de NUS. Dit was het gedrag van 'anarchisten', buitenstaanders die kaapten wat anders een respectabel politieke protest in een liberale democratie had moeten zijn. Maar liberalen zouden er goed aan doen om te reflecteren op hun eigen glazen huis voordat zij dergelijke retorische stenen gaan gooien.

Liberalisme: de leer van de gewelddadige minderheid

Liberalisme is in feite niets anders dan de ideologie van de gewelddadige minderheid par excellence. Margaret Thatcher's favoriete denker, Adam Smith , was verfrissend openhartig hierover in de 18e eeuw:

"Wetten en de overheid kunnen in dit geval, en inderdaad ieder geval, worden beschouwd als een combinatie van de rijken die de armen onderdrukken om voor zichzelf de ongelijkheid van goederen te beschermen die anders spoedig vernietigd zou worden door de aanvallen van de armen die, ongehinderd door de staat, anderen snel naar een niveau van gelijkheid zouden trekken met openlijk geweld." (Bron: Adam Smith, Glasgow Edition of the Works and Correspondence Vol. 5 Lectures On Jurisprudence [1762])

De vader van het liberalisme, John Locke , was even openhartig: privé-eigendom ging vooraf aan de staat, en de staat was er om het privaat eigendom te beschermen. Zodoende werd eigendom 'vrijheid' en zouden alleen de houders hiervan politieke vertegenwoordiging dienen te hebben in de staat. Voor het liberalisme is het legitieme politieke geweld dat van de staat, uitgeoefend om het voorrecht van de bezittende minderheid te verdedigen (Locke's 'recht op opstand' diende alleen toegepast te worden als een overheid er niet in slaagde om dit te doen). Ondanks de bittere strijd om de franchise uit te breiden buiten de mannelijke bezittende elite, doet het dit nog steeds het opmerkelijk goed. Het vooraf geplande breken met de beloftes omtrent de collegegelden van de Liberal Democrats (Liberaal-Democraten, vergelijkbaar met D'66,red.) is hier slechts een recent voorbeeld van. Net als Aaron Porter staan ze op gespannen voet met de mensen die ze beweren te vertegenwoordigen.

Dit heeft ertoe geleid dat velen zeggen dat ze niet hun werk doen. 'Onze vertegenwoordigers zijn bedoeld om ons te vertegenwoordigen, en dat doen ze niet goed'. Dit miskent het karakter van de representatieve politiek. De reeks 'rotte appels' die aan het hoofd van de NUS hebben gestaan; van oorlogsstoker Jack Straw, racistische leugenaar Phil Woolas tot de 'verachtelijke' Aaron Porter, het onmiskenbare Machiavellianisme van politici die zeggen wat nodig is verkozen te worden om daar vervolgens op terug te komen.. is geen uitzondering maar de regel. Vertegenwoordiging produceert zoveel rotte appels omdat het mechanisme zelf tot op de wortel verrot is. Het is tot stand gekomen om de heersende klassen te bevoorrechten en het werkt perfect. Het probleem is niet dat onze vertegenwoordigers 'hun taak niet doen' maar dat ze überhaupt bestaan.

Chomsky ontmoet Gramsci

Eenmaal verheven tot posities van macht, met de salarissen, prestige en voorrechten die daar bij passen, deelt geen enkele vertegenwoordiger onze belangen meer. Carrièremakende NUS bureaucraten en politici die liegen zijn een symptoom en niet een oorzaak, het probleem is de inherente verschillen tussen de belangen van de vertegenwoordigers en de vertegenwoordigde, die voor altijd pogingen om 'slechte' vertegenwoordigers met 'goede' vertegenwoordigers te vervangen ondermijnen.

Vertegenwoordiging betekend dat verkozen bureaucraten het recht hebben te spreken en handelen 'namens' de vertegenwoordigden, in plaats van gewoon dat uit te voeren wat beslist is (zoals bij afgevaardigden op mandaatbasis het geval is). Guy Debord had de Sovietdictaturen in gedachten toen hij schreef dat 'de vertegenwoordiging van de arbeidersklasse zich radicaal tegenover de arbeidersklasse plaatst' maar dit punt geldt voor vertegenwoordiging in het algemeen. Maar als het systeem verrot is, hoe overleeft het dan?

Het is duidelijk dat dat niet alleen door middel van brute kracht gebeurt. In tegenstelling tot de verschillende smaken van tirannieke regimes, heeft de liberale democratie een relatief grote mate van 'instemming' nodig, zonder welke de heerschappij van de bezittende klasse alleen kan worden afgedwongen door bruut geweld - waarvan te veel de liberale democratie tot een eenvoudige tirannie reduceert. Deze toestemming is geen natuurlijk verschijnsel maar wordt voortdurend geproduceerd. De rol van de vrije pers is hier centraal - zoals de krantenkoppen na de Millbank oproer doen vermoeden.

Noam Chomsky's beroemde 'Propaganda Model' legt uit hoe dit werkt zonder de directe censuur van dictaturen of samenzweringstheorieën. In plaats daarvan bestaat de media uit bedrijven die winst maken door een product te verkopen aan de consument. Het product is echter geen 'neutrale informatie' verkocht aan de lezers, de media verdient immers het gros van haar geld door de aandacht van haar lezers te verkopen aan adverteerders, wat op haar beurt betekend dat de informatie onderworpen is aan verschillende filters en belangen. De verslagen informatie wordt vormgegeven door private belangen en bedrijfshiërarchieën: bovenaan staan de belangen van de staat en het kapitaal en, zoals in iedere hiërarchie, promotie wordt verdiend door de baas tevreden te stellen. Grandioze uiteenzettingen over de belangen van de staat en heersende klassen schrijven is een snel enkeltje richting de werkeloosheid. Het veiligste pad is om de interne lijn te internaliseren en herhalen als een Pavlov-reactie.

Allemaal tegelijk nu: 'Het geweld was verachtelijk', 'anarchistische infiltranten', 'buitenstaanders en oproerkraaiers', 'een minderheid die het voor de meerderheid verpest' Dit fenomeen herhaalt zich zelfs bij de (vooralsnog) onbetaalde carrièristen van de studentenpers. In York ging het studentenblaadje zelfs zo ver om studenten die bij de Millbankbezetting aanwezig waren met naam en toenaam te noemen. De Pavlov-redacteurs in spe waren natuurlijk erg blij met de mogelijkheid om hun CV's te spekken met voorbeelden van het correcte script. In twee jaar tijd zitten ze waarschijnlijk in dezelfde werkeloosheidslijn, net als de rest van ons als het zo doorgaat, als ze niet bezig zijn met het overnemen van persberichten voor een of ander lokaal nieuwsblaadje. Maar ach, als ze genoeg studenten verklikken krijgen ze vast een wit voetje op de propaganda ladder met het fabriceren van instemming.

Hegemonie en repressie

De 'instemming' die op deze manier gefabriceerd wordt is wat de Italiaanse Marxist Antonio Gramsci hegemonie noemde, waarbij de ideeën van de heersende klasse, de eigenaars van het privaat eigendom, geaccepteerd worden door de meerderheid. Liberalisme is zodoende de standaard ideologie van het kapitalisme. De meesten van ons groeien op met liberale denkbeelden en dit veranderd pas vaak als de feiten ons in het gezicht slaan. Soms zijn die feiten politieknuppels.

Omdat de liberale democratie heerst door middel van hegemonie en niet alleen door middel van bruut geweld is het gebruik van teveel repressie contraproductief. Hoewel liberale regimes historisch gezien maar al te vaak over gingen op meer tirannieke modellen in tijden van onrust (laten we alleen al de Weimar Republiek als voorbeeld nemen), is hegemonische heerschappij veel stabieler, makkelijker om te onderhouden en productiever voor de kapitalistische economie en de winst van de heersende klasse dan pure tirannie. Het geweld van de liberale staat kan zichzelf dus tegenwerken. Een voorbeeld zijn de Sussex Universiteitsbezettingen eerder dit jaar.

Toen studenten de managementkantoren van het Sussex House bezetten in Maart, verzon het management een 'gijzelingssituatie' waarbij de ME moest worden opgeroepen (overduidelijk wisten ze dat er voor de verdedigers van het privaat eigendom geen meineed veroordelingen in zouden zitten) Het daaropvolgende politiegeweld bespoedigde het einde van de bezetting maar creëerde een enorme backlash op de campus. De volgende week bezetten honderden studenten het Kunst A2 lokaal ondanks een uitspraak van het hoger gerechtshof.

De eerste keer werden er geen belangrijke wetten gebroken en de politie viel aan met geweld wat op de campus lange tijd niet gezien was (de video's staan nog steeds op YouTube). De tweede keer, overtraden meer dan duizend studenten en medewerkers openlijk de wet en kwamen ze er mee weg. Ongetwijfeld had de staat de mogelijkheid om met geweld de bezetting te beëindigen.
Ze voelde zich niet in staat om dit geweld te gebruiken uit angst om legitimiteit te verliezen en haar hegemonie te laten verzwakken.

Directe actie, geen vertegenwoordiging

Directe actie, zoals de bezettingen of de Millbank oproep, creëert een contra-hegemonische ruimte die niet alleen de staat uitdaagt maar ook een bres in haar pantser slaat.
En slechts weinigen die deelnemen aan zulke acties laat dit koud. Als men eenmaal en gebouw bezet heeft, een raam heeft gebroken of een confrontatie met de politie heeft gehad, of zelfs simpelweg de goedgekeurde route van A naar B heeft verlaten, tegen de bevelen van politie en ordedienst in, heeft de liberale hegemonie niet meer dezelfde grip op je. Als men eenmaal de krantenkoppen leest over gebeurtenissen waar je zelf bij was neem je deze nooit meer zo kritiekloos in je op als daarvoor.

“Directe actie is een begrip dat zo duidelijk is, zo transparant, dat het zichzelf al uitlegd door uitgesproken te worden. Het betekend dat de arbeidersklasse, in constant verzet tegen de bestaande orde, geen hulp van 'buiten' verwacht maar haar eigen condities van de strijd bepaalt en naar zichzelf kijkt voor haar actiemiddelen”
- Emile Pouget

Directe actie staat lijnrecht tegenover de politiek van vertegenwoordiging. Het betekend dat wij - degenen zonder het bezit van massa's privaat eigendom - actie voor onszelf nemen, onafhankelijk van en altijd tegenover diegenen die zeggen ons te vertegenwoordigen. Het kan variëren van stakingen, bezettingen tot oproeren of blokkades. Het krachtigste is directe actie wanneer het massaal ondernomen wordt, als er mensen bij betrokken worden die nog nooit aan zoiets hebben meegedaan.

Vertegenwoordigers willen onze woede kanaliseren in 'veilige' uitlaatkleppen die niks veranderen aan de bestaande machtsstructuren waar ze zelf onderdeel van zijn. Zij keren zich zo venijnig en bijna reflexmatig tegen directe actie omdat het hen overbodig maakt. Als de vertegenwoordigers en bureaucraten hun zin zouden hebben zouden we allemaal vreedzaam door Londen lopen, wat leuzen roepen en dan naar huis gaan. Een miljoen demonstranten stopten de oorlog niet.
Het verschil tussen vertegenwoordigende politiek en directe actie is het verschil tussen zeggen 'niet in mijn naam' en 'geen denken aan!', tussen het gevoel hebben iets te doen en echt vechten om te winnen.

Met de venijnige, en ja gewelddadige, bezuinigingsmaatregelen is de inzet simpelweg te hoog voor ons allemaal om iets anders te doen: de toekomst die ze voor ons in petto hebben zijn call centres en antidepressiva. De Millbank oproer was slechts het begin. Het heeft de toon gezet. In 1912 schreef Suffragette Emmeline Pankhurst:

"Er is iets waar overheden meer om geven dan menselijk leven en dat is de veiligheid van het privaat bezit en het is dus door middel van hun bezit dat we de vijand zullen raken...
Diegenen onder jullie die ramen kunnen breken - breek ze!"

We hoeven natuurlijk niet per se ramen te breken, maar we zullen zeker wetten moeten overtreden. Door dat te doen komen we onvermijdelijk de 'gewelddadige minderheid' van het liberalisme tegen, op de bres van de belangen van de heersende klassen, het kapitaal, de bezuinigingen. Geen enkele rel, hoe spectaculair ook, zal op zichzelf het bezuinigingsprogramma stopzetten. Maar wijdverspreide directe actie op onze campussen, in onze steden en op onze werkplaatsen kan dit wel. In 2006 wisten Franse studenten de CPE wetgeving, een aanval op alle jonge arbeiders, terug te draaien naa weken van directe actie, inclusief het gebruik van economische blokkades van strategische doelwitten - treinstations, shopping centra, verkeersknooppunten,etc. Het is mogelijk om deze maatregelen te stoppen en niemand anders dan wijzelf kunnen dit doen.