MASA Kroatië, geïnterviewd door IASR uit Roemenië

IASR: Wat is MASA?

MASA is een netwerk van propaganda- en militante/activistische groepen ge(con)federeerd binnen Kroatië. Zij identificeren zich het meest met de anarcho-syndicalistische trend binnen de anarchistische beweging en de principes van het revolutionair syndicalisme van de IWA. Dit betekend dat de leden van MASA klassenstrijd als uitgangspunt zien en specifiek menen dat het opzetten van ‘syndicaten’ of ‘klasse-organisaties’ de basis van hun strijd is, daar waar klassenconflicten zich voordoen – in het bijzonder op de werkplek maar niet enkel daar tot beperkt. Daarom hebben MASA-leden ook deelgenomen aan studentenstrijd, protesten tegen bezuinigen op sociale voorzieningen, tegen imperialisme, nationalisme, parlementaire democratie etc. Ondanks de wil om op de lange termijn de kapitaal-arbeidsrelatie te vernietigen – en andere vormen van sociale onderdrukking – en het promoten van de vervanging hiervan door ‘libertair communisme’, is het duidelijk dat geen enkele organisatie zichzelf kan handhaven met enkele zulke verre doelen. Daarom zijn, volgens de statuten, de vastgestelde doelen van MASA het ‘opbouwen van een anarcho-syndicalistische beweging in Kroatië, het leggen van sterke verbanden met andere non-hiërarchische organisaties gebaseerd op klassenstrijd en het publiek informeren over anarcho-syndicalistische (of anarchisme en libertair communisme) alternatieven. Hierbij doelen we op alternatieven voor het organiseren van processen van productie en distributie [van goederen en diensten] en op het direct-democratisch organiseren van de samenleving en het gemeenschappelijke leven”. Ook is een van onze doelen het “creëren van een syndicalistische confederatie gebaseerd op anarchistische principes.”

Zoals eerder vermeld, is MASA een organisatie van militanten/activisten met een arbeidersklasse-achtergrond en bestaat uit veel jongeren die zoals in de rest van de wereld, geconfronteerd worden met werkloosheid en leven in precaire situaties. Zij vormen de groep 'reservisten' van de arbeidersklasse. Als onderdeel van de arbeidersklasse en door middel van onze organisatie mengen we ons in de klassenstrijd en sociale conflicten die plaatsvinden in onze gemeenschappen; waar er geen zijn proberen we deze te initiëren. In beide gevallen propageren we de toepassing van direct-democratische manieren van organiseren, altijd strevend om defensieve conflicten van de arbeidersklasse in overwinningen om te zetten en overwinningen in nieuwe eisen voor herverdeling, onteigening etc. Het conflict dus gebruikende om ook dichter bij de gewenste sociale verhoudingen en samenleving te komen.

Omdat we overtuigt zijn dat sociale verandering alleen kan komen door klassenstrijd van de arbeidersklasse en haar organisaties zelf, is het erg belangrijk voor ons om aanwezig te zijn (bij sociale conflicten). Zelfs als we ons niet kunnen vinden in de directe doelen en (vaak reformistische en defensieve) eisen. We geloven dat veel anarchisten van vandaag zich vergissen als ze deze reformistische conflicten direct verwerpen. Om Errico Malatesta te citeren; “we geloven dat we altijd aan de zijde van de mensen moeten staan.” Als zij niets eisen, moeten we proberen te zorgen dat ze dat wel doen. En door dat te doen, door met [en onderdeel van] de mensen te zijn, verspreiden we de invloed van anarchistische ideeën onder hen en proberen we hen en hun eisen te radicaliseren. Als we dit niet doen, lopen we het risico geïsoleerd te raken, waarmee we anarchistische ideeën marginaal laten worden en een kans geven aan autoritaire organisaties om invloed en grip op conflicten te krijgen.

IASR: Hoe en wanneer werd MASA opgericht?

MASA werd in februari 2008 opgericht in Zadar. De oprichting kwam nogal spontaan tot stand op de ‘Eerste nationale bijeenkomst van anarcho-syndicalisten” welke was geïnitieerd door lokale anarcho-syndicalisten en libertair-communisten. De bijeenkomst was in eerste instantie bedoeld als een forum voor geïnteresseerden om ideeën en ervaringen uit te wisselen en om de mogelijkheid te bespreken om acties meer te coördineren. De organisatoren van deze bijeenkomst wilden geen strikte agenda op te stellen voor deze bijeenkomst maar vroegen aan de deelnemers om samen een gemeenschappelijk programma te maken. Ondanks hun eigen wensen en gebaseerd op eerdere ervaringen wilden zij niet het idee doordrukken dat er een organisatie zou moeten worden opgericht. Dit Omdat dit idee een aantal keer eerder onsuccesvol was gebleken hadden zij de conclusie getrokken dat als de omstandigheden er voor zo’n project niet zijn, het geforceerd ook niet lukt. Kameraden van het algemeen secretariaat van de IWA (in die tijd gehuisvest in Belgrado) waren ook uitgenodigd om deel te nemen en te vertellen over hun activiteiten.

Toen alle geïnteresseerden bij elkaar kwamen in Zadar werd duidelijk dat er een sterke wens was voor de oprichting van een nationale anarcho-syndicalistische organisatie en de deelnemers stemden voor het oprichten van MASA. Dit is in het kort hoe MASA begon. Tot april 2008 bestond MASA echter alleen informeel. Het was op het eerste nationale congres van MASA, dat werd gehouden in Zagreb, dat er een coördinatiegroep werd opgezet en dat er gedelegeerden werden aangewezen voor het opstellen van statuten. Zo werd MASA in april 2008 formeel opgericht. Vandaag zijn er door heel Kroatië MASA-leden en het netwerk is gebaseerd op drie locale groepen (Zagreb, Rijeka en Split) en negen locale contacten (steden en dorpen waar we minder dan drie leden hebben, het aantal dat we nemen als basis voor het opzetten van locale groepen).

IASR: Wat is de situatie van de anarchisten en in het specifiek anarcho-syndicalisten in Kroatië?

Zoals je je waarschijnlijk kunt voorstellen toont de anarchistische en anarcho-syndicalistische beweging in Kroatië op bepaalde aspecten gebreken. Aan de ene hand is er geen traditie van continue anarchistische organisatie in deze regio. Volgens beschikbare gegevens waren er een aantal anarchistische tendensen in de regio (voornamelijk anarcho-communisme) ten tijde dat ook wereldwijd anarchisme een grotere politieke beweging van betekenis was. Dit gebeurde vooral onder invloed van het Italiaans anarchisme (in het speciaal door de 'Germinal' Groep in Triëst). Maar hierna was er ook een neergang van haar aanwezigheid als gevolg van de opkomst van het fascisme in Italië en de repressie van revolutionairen in het algemeen, en anarchisten in het bijzonder. Er bestaat geen twijfel dat anarchisten in deze regio hierna nog steeds actief waren, maar de beschikbare data over deze activiteiten is erg bepekt en is nog te ontdekken en reconstrueren. Er zijn ook aanwijzingen dat anarchisten betrokken zijn geweest in het antifascistische verzet welke in deze regio bijzonder sterk was tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het antifascistisch verzet was echter vooral gedomineerd door de Stalinistisch-geïnspireerde Communistische Partij van Joegoslavië en er is nu meer bewijs dat zij hun invloed en overwinning gebruikt hebben voor het uitschakelen van hun revolutionaire rivalen (zowel anarchistische als andere communistische stromingen) in de periode na het einde van de oorlog.

Natuurlijk was het in de context van het Joegoslavië van Tito erg gevaarlijk en moeilijk om de anarchistische activiteiten en strijd voort te zetten. Dit ondanks het feit dat dat systeem nauwgezet keek naar anarchistisch/libertair-communistisch taalgebruik en de modellen voor het organiseren van de samenleving (zoals het concept van zelforganisatie en arbeidersraden). Deze werden uiteindelijk in het tegenovergestelde omgezet. Zulk taalgebruik werd vooral gebruikt na Tito’s breuk met Stalin waarbij hij de ‘originaliteit’ van zijn eigen type socialisme moest bewijzen. In gesprekken met werkers die in die tijd in Joegoslavië woonden kom je er al snel achter dat zelfbestuur en arbeidersraden echter enkel op papier bestonden en niet in de praktijk. Al snel wordt dan duidelijk dat deze arbeidersraden, net als de rest van de samenleving, onder directe controle van de Communistische Partij en haar bureaucratie stonden. Dit werd symbolisch duidelijk toen, in de korte periode van de studentenprotesten in 1968; studenten in protest kwamen in opstand tegen de stijgende werkloosheid en eisten algemeen zelfbestuur en socialisme. Zij werden geconfronteerd met zware staatsrepressie. In sommige gevallen werd het begrip zelfbestuur door het staatsapparaat zelfs gebruikt om marktgeoriënteerde concepten, private bedrijven en privaat eigendom te introduceren.

De hedendaagse anarchistische beweging begon zich te manifesteren na de val van Joegoslavië met groepen als de Zagreb[se] Anarchistisch-Pascifistische Beweging – ZAPO (later Zagreb[se] Anarchistische Beweging). In die tijd werden individuen die actief waren in de anti-oorlogscampagne van Kroatië aangetrokken tot de anarchistische ideeën. Deze waren echter meer gericht op het instellen van een burgerlijke maatschappij dan het bouwen aan een revolutionaire beweging voor klassenstrijd. Hiermee raakte in de jaren 1990 de anarchistische beweging vooral gekarakteriseerd door een subculturele karakter, de connecties met NGO’s (Non-Governmental Organisations), de oppositie tegen het nieuwe autoritaire regime van de eerste Kroatische president Franjo Tudjman etc. In het kort zou je kunnen zeggen dat lifestyle anarchisme de dominante stroming was binnen het anarchisme van die periode.

In de beginjaren van 2000 begonnen dingen te veranderen (dit was ook de periode van de anti/[anders]-globalistenprotesten overal ter wereld), welke werden gekenmerkt door de opkomst van nieuwe anarchistische groepen in Kroatië. In deze context kwamen ook de anarchistische klassenstrijd en anarcho-syndicalistische tendensen weer op, vooral rondom het Zadar Anarchistisch Front (ZAF). Deze groep was een van de eerste die begon met het vertalen van anarcho-syndicalistische teksten welke toen der tijd gepubliceerd werden in hun magazine Solidariteit en Vrijheid of in de vorm van brochures. De groep onderhield ook contacten met kameraden van het Anarcho-Syndicalistisch Initiatief (ASI) in Servië en werden door hen beïnvloed door de uitwisseling van ervaringen en ideeën. Deze anarcho-syndicalistische stroming bleef echter erg klein, lokaal en vooral gefocust rond theoretische ontwikkeling. Het was pas sinds de eerste nationale anarcho-syndicalistische bijeenkomst in 2008 dat er een nieuwe generatie klassenstrijd-anarchisten en anarcho-syndicalisten zichtbaar werd. De bijeenkomst was in een zekere zin een ontmoeting tussen oudere en jongere generaties van anarcho-syndicalisten welke beiden elkaar beïnvloedden; de jongeren lieten zien dat zij het werk van de ouderen hadden gevolgd en door hen beïnvloed waren, de oudere generatie was geïnspireerd en gemotiveerd geraakt door de jongeren.

Vandaag de dag, en dit kan zonder overdrijven gezegd worden, is anarcho-syndicalisme een van de meest belangrijke stromingen van de anarchistische beweging in Kroatië. Het bied de beweging een voorbeeld van georganiseerd anarchisme. Het bied voorbeelden van georganiseerde klassenstrijd aan de arbeidersklasse. Tijdens de afgelopen jaren zijn we er in geslaagd anarcho-syndicalisme neer te zetten als een herkenbaar alternatief en als strategie voor het grotere publiek. Daarmee hebben we ons deel bijgedragen aan het wegbewegen van het anarchisme uit de marges. We hebben dit gedaan door deel te nemen in verschillende sociale- en klassenconflicten in onze gemeenschappen (welke de afgelopen jaren sterk zijn toegenomen). Hierbij hebben we direct contact gezocht met arbeiders en het bredere publiek via o.a. de media weten te bereiken. Natuurlijk zijn dit slechts babystapjes, maar ze zijn gigantisch in vergelijking met de situatie een aantal jaar geleden.

IASR: Ondervind de beweging op het moment staats-repressie?

Je kunt zeggen dat de beweging hier, zoals in veel landen, repressie ondervind van de staat. Maar deze repressie is vooral indirect. Directe aanvallen op anarchisten zijn zeldzaam, al is het zo dat we vaak worden blootgesteld aan ondervragingen door de geheime diensten van politie. Een aantal keer werden anarchisten verhoord, meestal bij grote evenementen zoals het bezoek aan Kroatië door de Paus. Sommige van onze vrienden (niet per sé anarchisten) werden hierbij uitgehoord over hun connecties met ons, over onze persoonlijke levens en activiteiten – de geheime diensten waren duidelijk op zoek naar zoveel mogelijk informatie als ze konden vinden. Recentelijk zijn kameraden van ons uit Rijeka ook verhoord door de politie en zijn indirect bedreigd. De politie heeft ook geprobeerd sympathisanten te intimideren door ze te vertellen dat als ze met ons samen bleven werken ze in de problemen zouden komen. Deze recentelijke voorbeelden van verhoren zijn vooral te wijten aan onze toegenomen activiteiten en aanwezigheid op de straat, als wel in sociale- en klassenconflicten.

IASR: Organiseert MASA op werkplekken?

MASA heeft nog niet het niveau bereikt waarbij we op de werkvloer organiseren, behalve in een paar gevallen waarbij een aantal werkers direct met ons contact hebben opgenomen. We denken dat er hiervoor een aantal verklaringen zijn. Wat we in Kroatië hebben gezien de afgelopen twintig jaar is een proces van deïndustrialisatie en de opkomst van de service sector, net als kleinere fabrieken en bedrijfjes. Dit maakt het dat vakbondsorganiseren moeilijk is, wat ook duidelijk wordt door de daling in lidmaatschappen van de mainstream bonden. Vandaag de dag zijn de arbeiders die in de ‘traditionele’ industrieën werken vooral oudere werkers, de generatie van onze ouders. En zij hebben een laag niveau van militantie, als ze daartoe wel over gaan, is dat meestal als de fabriek in feite al vernietigd of verkocht is. Ze handelen eerder defensief dan offensief bij het eisen van nieuwe rechten. Dit is vooral het gevolg van wanhoop. Het niveau van arbeidersverzet waarmee dit proces van deïindustralisatie en privatisering tot noch toe geconfronteerd wordt is verrassend laag.

De jongere generatie van werkers, waar MASA vooral uit bestaat, wordt geconfronteerd met andere problemen dan die van hun ouders. Zoals eerder al gezegd zijn zij óf werkeloos en hebben ze geen werkplek als basis voor het organiseren óf werken onder zeer precaire omstandigheden waardoor organiseren een stuk lastiger is. Voor ons is dit een groot probleem, iets dat we op het moment aan het analyseren zijn en waar we nog een strategisch antwoord op moeten vinden. We zouden graag over de ervaringen van andere anarchisten en anarcho-syndicalisten in vergelijkbare situaties horen.

Hoe dan ook, waar we ons bewust van zijn is dat we ons niet enkel of vooral op de werkplek kunnen focussen. Door dit te doen zouden we het risico lopen om het probleem van de huidige samenleving te missen of niet geheel te benoemen. Vooral ook voor de jongere werkers. Klassenconflicten vinden namelijk niet alleen plaats op de werkplek, maar zijn ook zichtbaar in onze gemeenschappen (bijvoorbeeld door de privatisering van publieke ruimte, de vernietiging van het zorg- en onderwijsstelsel en zo voort) en levens. Deze moeten correct worden aan worden gepakt en gestreden worden. Hiernaast moeten we ook een model van organiseren ontwikkelen dat ook mogelijkheden bied bij de groeiende werkloosheid en de verarming van onze levens nu steeds meer mensen uitgesloten worden van de samenleving. We geloven dat anarcho-syndicalisten hierbij een effectief model van organiseren kunnen bieden: de basis van klassenstrijd, direct-democratisch georganiseerd (zowel op de werkvloer als daarbuiten) en met revolutionaire strategieën en doelen.

Zie ook:
http://masa-hr.org
http://iasromania.wordpress.com/

Een vertaling door Tommy Ryan, Anarchistische Groep Nijmegen, bron LibCom.org - 23 september 2012