Van studentenrevolte tot algemene staking: een gefrustreerde revolutie - Fredy Perlman

De explosie die Frankrijk verlamde in mei 1968 was een gefrustreerde revolutie en een duidelijke waarschuwing. Het vertegenwoordigt een gefrustreerde revolutie van de studenten en arbeiders die, bijna blind van vreugde en enthousiasme, een nieuwe samenleving tegemoet renden. Maar de opstand en de staking zijn een waarschuwing aan alle heersende klassen, een waarschuwing aan kapitalisten en bureaucraten, aan overheden en aan de vakbonden. De gefrustreerde revolutionairen beginnen de balans op te maken van de prestaties in een poging om de tekortkomingen aan te wijzen. Echter, de revolutionairen zijn niet de enigen die de balans opmaken.

De krachten van de repressie nemen de taak van de analyse ook serieus; ook zij maken een inventarisatie van de prestaties, of liever gezegd de gevaren van mei 1968. En de revolutionairen zullen niet de enigen zijn die voorbereiden op de volgende crisis, de heersende klasse zal ook voorbereidingen treffen en niet alleen in Frankrijk. Politici, bureaucraten en kapitalisten zullen de vormen van de mei-revolutie analyseren om zo hun terugkeer te voorkomen, ze zullen de volgorde van de gebeurtenissen bestuderen om zo een herhaling van mei 1968 te voorkomen. Om de krachten van de reactie voor te blijven zullen de mei-revolutionairen meer te bieden moeten hebben dan souvenirs, ze zullen de algemene modellen achter de specifieke volgorde van de gebeurtenissen moeten zien, ze zullen de inhoud achter de vorm moeten analyseren.

De volgorde van de gebeurtenissen die hebben geleid tot een plotselinge confrontatie tussen de Franse staat en haar kapitalisme en een vastberaden revolutionaire beweging verraste beide kanten. Geen van beide partijen was hier op voorbereid. Maar dit moment van aarzeling was slechts fataal voor de revolutionairen, de heersende klasse deed haar voordeel met de korte pauze om het vuur te blussen. Het feit dat slechts een kant iets won bij de pauze is begrijpelijk; de revolutionairen hadden zich moeten haasten naar het onontgonnene, het onbekende, terwijl de "krachten van de orde" in staat waren om terug te vallen naar de bekende, oude vormen van onderdrukking.

De revolutionaire beweging stormde naar voren met een enorme snelheid, bereikte een bepaalde grens, en toen, plotseling gedesoriënteerd, verward, wellicht bang voor het onbekende, stopte ze net lang genoeg, zodat de enorme Franse politiediensten haar terug konden duwen, haar uiteen konden slaan en haar konden vernietigen.

Nu begint aan beide zijden de zelfreflectie. Revolutionairen beginnen te kijken naar de grens die bereikt is; zij zijn vastbesloten om "de volgende keer" verder te gaan. Ze zijn zo dichtbij gekomen en toch werden ze zo ver teruggedrongen! Voor velen was het duidelijk dat er stappen in het onbekende waren genomen, dat de grens in feite al was overschreden, dat de zee in feite over de dam was geslagen. Voor velen was het niet verwonderlijk dat de dam moest worden versterkt, dat de inspanningen om het tij te keren moesten worden uitgevoerd. Wat ze niet hadden verwacht, wat ze alleen langzaam en pijnlijk konden aanvaarden, was dat de zee zelf begonnen was aan haar eb. Zij aanvaardden de retraite met pijn, omdat ze wisten, terwijl ze keken hoe het water zich terugtrok, dat zo hoog als het tij was gestegen, zo dichtbij als de vloed was gekomen, de zee veel meer kracht zou moeten verzamelen, het tij veel hoger moeten stijgen, om alleen al de hoogte van de dam opnieuw te bereiken.

De heersende klassen zijn gewaarschuwd, men moet aannemen dat zij de nodige voorzorgsmaatregelen nemen. Analyse van bepaalde scheuren in de dam waardoor de overstromingen heen braken, zullen worden uitgevoerd door beide partijen. Deze analyse zal een documentatie van een bepaalde gebeurtenis, een geschiedenis van een mislukte revolutie zijn. Op basis van deze documentatie zal heersende klasse zich voorbereiden om een herhaling van dezelfde gebeurtenis te voorkomen. Dit is de reden waarom revolutionairen de documentatie niet kunnen gebruiken als basis voor de voorbereiding van een toekomstige gebeurtenis: dezelfde scheuren zullen niet tweemaal in dezelfde dam gevonden worden, ze zullen zijn hersteld, en de hele dijk zal verhoogd zijn. Een toekomstige vloedgolf vindt nieuwe scheuren in de dam, scheuren die net zo onzichtbaar zijn voor de opstandelingen als voor verdedigers van de oude orde.

Dit is de reden waarom samenzweerderige organisaties die van plan zijn om overhaast door de een of andere scheur in de dam te dringen gedoemd zijn om te mislukken: het maakt niet uit hoe ingenieus hun 'centrale commissies' zijn. Er is geen reden om te veronderstellen dat de bestuurders 'leiders' van de samenzweerderige groep in staat zullen zijn om een scheur te vinden die de bestuurders van de gevestigde orde niet kunnen zien. Bovendien is de gevestigde orde veel beter uitgerust met onderzoeksmiddelen dan een samenzweerderige groep. Historici zullen de scheuren waardoor de zee stroomde in mei 1968 beschrijven. De taak van de revolutionaire theorie is het analyseren van de zee zelf, de taak van de revolutionaire actie is het creëren van een nieuwe vloedgolf.

Als de zee staat voor de gehele arbeidersklasse, en als de vloedgolf staat voor de vastbeslotenheid om opnieuw alle vormen van sociale macht te heroveren die in de handen van kapitalisten en bureaucraten terecht zijn gekomen, dan zullen nieuwe scheuren gevonden worden en al is de dam onbevlekt, dan nog zal ze in haar geheel worden weggevaagd.

Ten minste een les is geleerd: wat ontbrak was niet een kleine partij die een grote massa zou kunnen leiden; wat ontbrak was het bewustzijn en het vertrouwen van de kant van de gehele arbeidersklasse, dat ze zelf hun sociale activiteit konden leiden.

Als de arbeiders dit bewustzijn hadden bezeten op de dag dat zij hun fabrieken bezetten zouden zij zijn overgegaan tot onteigening van hun uitbuiters; bij het ontbreken van dit bewustzijn had geen enkele partij hen kunnen bevelen de fabrieken in eigen handen te nemen. Wat ontbrak was klassenbewustzijn van de massa van de werkende bevolking, niet de partij discipline van een kleine groep. En klassenbewustzijn kan niet worden gemaakt door een gesloten, geheime groep, maar alleen door een grote, open beweging die vormen van activiteit ontplooit die openlijk tot doel hebben de bestaande maatschappelijke orde omver te werpen door het elimineren van de slavenmentaliteit die zich van de arbeidersklasse meester heeft gemaakt.